کد مطلب:3829 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:960
آغاز ترجمه کتاب (منیة المرید)
دیباچه مؤ لف
بسم الله الرحمن الرحیم
سپاس و ستایش ویژه خدا است ، خدائی كه با نیروی خامه و قلم ، انسان را با علم و دانش آشنا ساخت ، علم و دانشی كه بشر با آن ، سابقه و آشنائی نداشت .
درود خداوند بر كسی كه سرشار از حب و عشق به او، و بنده ای از بندگان او است یعنی درود بر پیامبرش محمد (صلی الله علیه و آله ) كه والاترین عالم و معلم جامعه بشریت است . سلام و تحیات الهی بر خاندان و یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله ) كه خویشتن را با تعالیم او سامان بخشیده و شخصیت انسانی خود را با آداب و آئین های او آراسته و پیراسته ساختند.
اما بعد:
كمال و تمامیت شخصیت انسان بر اساس دانش و بینش او استوار است ؛ زیرا آدمی در ظل این بینش می تواند خود را در رده فرشتگان آسمانی قرار داده ، و برای وصول به مقامات رفیع اخروی كسب آمادگی كند. عالم و دانشمند نه تنها مراتب والائی را در آخرت احراز می كند، در دنیا نیز از سپاس و ستایش خدا و مردم برخوردار است .
شكوه علم و دانش و دانشمندان :
خامه ای كه دانشمند در طریق ارشاد جامعه بر روی كاغذ و نوشت افزار به جریان می اندازد از خون شهداء و جانبازان راه حق ، گرانقدرتر و ارجمندتر است (23) . آنگاه كه عالم و دانشمند گام برمیدارد فرشتگان الهی بال و پر خویش را زیر پای او می گسترانند. پرندگان هوا، ماهیان دریا (و همه جانداران و جانوران ) او را می پایند و از پروردگار، آمرزش و رحمت او را برای وی درخواست می كنند؛ (زیرا عالم و دانشمند پاك سیرت ، جهان را با دیده محبت می نگرد و بهیچ فردی اجازه تجاوز نابجا به حریم هیچ موجودی نمی دهد). فی المثل ، در زمان معاصر، فضای پاكیزه از هرگونه آلودگی هسته ای و آبگاه های عظیم عاری از هر نوع آلایش اتمی ، با نظارت علماء و دانشمندان الهی هرگز مسموم نمی گردد، پس چرا موجودات آب زی و پرندگان هوا، دانشمندان الهی را نپایند و مرحمت خداوند را برای آنها درخواست نكنند؟
(لذا برخی از دانشمندان گفته اند: حیوانات از آنجهت به استغفار برای علماء، ملهم می گردند؛ كه چون این حیوانات برای مصالح بندگان خدا آفریده شده اند. و این علماء هستند كه حرام و حلال را در مورد حیوانات بیان كرده و مردم را به احسان و حمایت از حیوانات و ضرر نرساندن به آنها توصیه می كنند (24) ).
دانشمندی كه (شبانگاه در بستر خواب و راحتی قرار می گیرد و) بر فراش خویش تكیه می زند (تا بدانوسیله برای نشر علم و ارشاد مردم تجدید قوی كند) استراحت او بر عبادت و نیایش هفتاد ساله (عاری از بینش ) عابدان و پارسیان برتری دارد (25) .
برای ارائه شكوه و عظمت مقام علم و علماء، مراتب فوق (كه از آیات قرآنی و احادیث الهام می گیرد) كافی و بسنده است .
علل ناكامی در علم :
ولی باید هشدار دهیم كه هر علم و دانشی نمیتواند ضامن قرب انسان به خدا گردد. تحصیل علم - بهر صورت و كیفیت و عاری از هرگونه قید و بندی - نمی تواند مراتب رضای الهی را برای فرد بارور سازد؛ بلكه برای تحصیل و فراگیری علم ، شرائطی است ، و برای سامان دادن دانش ضوابطی وجود دارد. آنكه خود را به رنگ و لباس علم ، تعین می بخشد باید از آداب و آئینها و وظائفی پیروی كند. برای دانش آموختن ، مبانی و نهادها و نیز شناختهائی ضروری است كه همه افراد پویای علم و نیز دانشمندان ناگزیرند از آن مبانی و ضوابط و شناختها دقیقا آگاه گردند، و در مسیر وصول به هدف و مطلوب خود بدآنها پناه آورند، تا كوشش آنان تباه نشده و مساعی آنان دچار وقفه و ناكامی نگردد.
افراد فراوانی را سراغ داریم كه در پی تحصیل چنان دانش مطلوب و ایده آلی برآمدند، و در اندوختن آن - بی هیچ گونه وقفه ای - مساعی و كوششهای خویش را بكار گرفتند، و خود را برای دانش آموختن به رنج و زحمت واداشتند؛ لكن گروهی از آنان نتوانستند - علیرغم چنان تكاپو و تحمل مشكلات - به نتیجه و بهره ای دست یابند و به هدف ارزشمند و قابل توجهی نائل شوند. و گروهی از آنان - با وجود آنكه مدتهای دور و درازی از عمر خویش را صرف تحصیل علم نمودند - به مقدار اندك و ناچیزی از سرمایه های علمی دست یافتند، در حالیكه ممكن بود چندین برابر آنرا در ظرف مدتی كوتاه تر از آن برای خود فراهم آورند.
عده ای نیز - بجای آنكه در سایه علم و دانش ، بیش از پیش با خدا آشنا و به او نزدیك گردند - این علم بر بعد مسافت و دوری آنها از خدا افزوده و آنان را گرفتار سخت دلی و تیرگی درون ساخته است ، بااینكه می بینیم خداوندی كه راستین ترین گوینده است راجع به علماء و دانشمندان در قرآن كریم می فرماید:
(( (انما یخشی الله من عباده العلماء) )) (26)
در جمع بندگان الهی ، صرفا علماء و دانشمندانند كه خداشناس واقعی هستند و از او بیمناكند.
علت این عدم موفقیت و ناكامی و قلت بازدهی مساعی علماء، و سایر موانعی كه راه وصول به كمال را مسدود می سازد، آنست كه چنین افرادی نسبت به امور مهم و مربوط به تعلیم و تعلم و آداب و آئین و شرائط لازم و ضروری و اوضاع و احوال متناسب ، اخلال و سهل انگاری را روا داشتند و در رعایت ضوابط تعلیم و تعلم مسامحه ورزیدند.
ما در كتاب (منارالقاصدین فی اسرار معالم الدین ) به مدد توفیق و كرم پروردگار، شمه جالب و مهمی از این آداب و ضوابط دانش اندوزی و تعلیم را یاد كردیم ، بگونه ای كه مطالعه آن و آگاهی از آن ، نیاز هر فرد علاقه مند را برآورده می سازد.
ولی در كتاب حاضر یعنی (منیة المرید فی آداب المفید و المستفید) برآنیم كه مستقلا و بطور جداگانه پاره ای از شرائط تعلیم و تعلم و آداب و آئین ها و مسائل مربوط به آن از قبیل وظائف پرارزش و سودمند به حال عالم و متعلم را - به خواست خداوند متعال - بازگو كنیم ، با این امید كه این كتاب - در سایه امعان نظر و مطالعه دقیق و رعایت موازین آن - راه گشائی فراسوی علاقه مندان و شیفتگان علم و دانش در جهت وصول به مطلوب و هدف آنها باشد.
اگر مطالب این كتاب در صحیفه خاطر مطالعه كننده آن ، نقش بندد و محتوای آن در ذهن او انعكاس یابد و هماره به مضامین آن توجه و عنایت كند می تواند گمشده مطلوب و منظور نهائی خود را در لابلای سطور آن بیابد.
مطالب كتاب مذكور با الهام و استنباط از گفتار الهی یعنی (قرآن كریم ) و استمداد از سخنان پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله ) و استعانت از بیان امامان و پیشوایان (علیهم السلام ) و كلام فرزانگان دین و دانش و حكماء راسخ و ژرف بین ، تنظیم شده است .
این نبشتار را (منیة المرید فی آداب المفید و المستفید) نام نهادم . درخواستم از خداوند متعال این است كه در سایه فضل و مرحمت عمیم و گسترده و كرم دیرین خود، عوائد و بهره های سودبخش آنرا نخست به خودم و سپس به افراد ویژه خاندان و دوستانم و همه افراد جامعه اسلامی نثار فرماید. و اجر و ثوابم را - به خاطر نگارش آن - فزونی بخشد، و بر شكوه و عظمت پاداشم بیفزاید، و گامهای صدق و اخلاصم را در روز حساب و جزاء استوار بدارد؛ چون او، وجودی بخشایشگر و بزرگوار است .
مطالب این كتاب در یك مقدمه و چند (چهار) باب و خاتمه (و تتمه ) تنظیم شده است .
بسم الله الرحمن الرحیم
سپاس و ستایش ویژه خدا است ، خدائی كه با نیروی خامه و قلم ، انسان را با علم و دانش آشنا ساخت ، علم و دانشی كه بشر با آن ، سابقه و آشنائی نداشت .
درود خداوند بر كسی كه سرشار از حب و عشق به او، و بنده ای از بندگان او است یعنی درود بر پیامبرش محمد (صلی الله علیه و آله ) كه والاترین عالم و معلم جامعه بشریت است . سلام و تحیات الهی بر خاندان و یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله ) كه خویشتن را با تعالیم او سامان بخشیده و شخصیت انسانی خود را با آداب و آئین های او آراسته و پیراسته ساختند.
اما بعد:
كمال و تمامیت شخصیت انسان بر اساس دانش و بینش او استوار است ؛ زیرا آدمی در ظل این بینش می تواند خود را در رده فرشتگان آسمانی قرار داده ، و برای وصول به مقامات رفیع اخروی كسب آمادگی كند. عالم و دانشمند نه تنها مراتب والائی را در آخرت احراز می كند، در دنیا نیز از سپاس و ستایش خدا و مردم برخوردار است .
شكوه علم و دانش و دانشمندان :
خامه ای كه دانشمند در طریق ارشاد جامعه بر روی كاغذ و نوشت افزار به جریان می اندازد از خون شهداء و جانبازان راه حق ، گرانقدرتر و ارجمندتر است (23) . آنگاه كه عالم و دانشمند گام برمیدارد فرشتگان الهی بال و پر خویش را زیر پای او می گسترانند. پرندگان هوا، ماهیان دریا (و همه جانداران و جانوران ) او را می پایند و از پروردگار، آمرزش و رحمت او را برای وی درخواست می كنند؛ (زیرا عالم و دانشمند پاك سیرت ، جهان را با دیده محبت می نگرد و بهیچ فردی اجازه تجاوز نابجا به حریم هیچ موجودی نمی دهد). فی المثل ، در زمان معاصر، فضای پاكیزه از هرگونه آلودگی هسته ای و آبگاه های عظیم عاری از هر نوع آلایش اتمی ، با نظارت علماء و دانشمندان الهی هرگز مسموم نمی گردد، پس چرا موجودات آب زی و پرندگان هوا، دانشمندان الهی را نپایند و مرحمت خداوند را برای آنها درخواست نكنند؟
(لذا برخی از دانشمندان گفته اند: حیوانات از آنجهت به استغفار برای علماء، ملهم می گردند؛ كه چون این حیوانات برای مصالح بندگان خدا آفریده شده اند. و این علماء هستند كه حرام و حلال را در مورد حیوانات بیان كرده و مردم را به احسان و حمایت از حیوانات و ضرر نرساندن به آنها توصیه می كنند (24) ).
دانشمندی كه (شبانگاه در بستر خواب و راحتی قرار می گیرد و) بر فراش خویش تكیه می زند (تا بدانوسیله برای نشر علم و ارشاد مردم تجدید قوی كند) استراحت او بر عبادت و نیایش هفتاد ساله (عاری از بینش ) عابدان و پارسیان برتری دارد (25) .
برای ارائه شكوه و عظمت مقام علم و علماء، مراتب فوق (كه از آیات قرآنی و احادیث الهام می گیرد) كافی و بسنده است .
علل ناكامی در علم :
ولی باید هشدار دهیم كه هر علم و دانشی نمیتواند ضامن قرب انسان به خدا گردد. تحصیل علم - بهر صورت و كیفیت و عاری از هرگونه قید و بندی - نمی تواند مراتب رضای الهی را برای فرد بارور سازد؛ بلكه برای تحصیل و فراگیری علم ، شرائطی است ، و برای سامان دادن دانش ضوابطی وجود دارد. آنكه خود را به رنگ و لباس علم ، تعین می بخشد باید از آداب و آئینها و وظائفی پیروی كند. برای دانش آموختن ، مبانی و نهادها و نیز شناختهائی ضروری است كه همه افراد پویای علم و نیز دانشمندان ناگزیرند از آن مبانی و ضوابط و شناختها دقیقا آگاه گردند، و در مسیر وصول به هدف و مطلوب خود بدآنها پناه آورند، تا كوشش آنان تباه نشده و مساعی آنان دچار وقفه و ناكامی نگردد.
افراد فراوانی را سراغ داریم كه در پی تحصیل چنان دانش مطلوب و ایده آلی برآمدند، و در اندوختن آن - بی هیچ گونه وقفه ای - مساعی و كوششهای خویش را بكار گرفتند، و خود را برای دانش آموختن به رنج و زحمت واداشتند؛ لكن گروهی از آنان نتوانستند - علیرغم چنان تكاپو و تحمل مشكلات - به نتیجه و بهره ای دست یابند و به هدف ارزشمند و قابل توجهی نائل شوند. و گروهی از آنان - با وجود آنكه مدتهای دور و درازی از عمر خویش را صرف تحصیل علم نمودند - به مقدار اندك و ناچیزی از سرمایه های علمی دست یافتند، در حالیكه ممكن بود چندین برابر آنرا در ظرف مدتی كوتاه تر از آن برای خود فراهم آورند.
عده ای نیز - بجای آنكه در سایه علم و دانش ، بیش از پیش با خدا آشنا و به او نزدیك گردند - این علم بر بعد مسافت و دوری آنها از خدا افزوده و آنان را گرفتار سخت دلی و تیرگی درون ساخته است ، بااینكه می بینیم خداوندی كه راستین ترین گوینده است راجع به علماء و دانشمندان در قرآن كریم می فرماید:
(( (انما یخشی الله من عباده العلماء) )) (26)
در جمع بندگان الهی ، صرفا علماء و دانشمندانند كه خداشناس واقعی هستند و از او بیمناكند.
علت این عدم موفقیت و ناكامی و قلت بازدهی مساعی علماء، و سایر موانعی كه راه وصول به كمال را مسدود می سازد، آنست كه چنین افرادی نسبت به امور مهم و مربوط به تعلیم و تعلم و آداب و آئین و شرائط لازم و ضروری و اوضاع و احوال متناسب ، اخلال و سهل انگاری را روا داشتند و در رعایت ضوابط تعلیم و تعلم مسامحه ورزیدند.
ما در كتاب (منارالقاصدین فی اسرار معالم الدین ) به مدد توفیق و كرم پروردگار، شمه جالب و مهمی از این آداب و ضوابط دانش اندوزی و تعلیم را یاد كردیم ، بگونه ای كه مطالعه آن و آگاهی از آن ، نیاز هر فرد علاقه مند را برآورده می سازد.
ولی در كتاب حاضر یعنی (منیة المرید فی آداب المفید و المستفید) برآنیم كه مستقلا و بطور جداگانه پاره ای از شرائط تعلیم و تعلم و آداب و آئین ها و مسائل مربوط به آن از قبیل وظائف پرارزش و سودمند به حال عالم و متعلم را - به خواست خداوند متعال - بازگو كنیم ، با این امید كه این كتاب - در سایه امعان نظر و مطالعه دقیق و رعایت موازین آن - راه گشائی فراسوی علاقه مندان و شیفتگان علم و دانش در جهت وصول به مطلوب و هدف آنها باشد.
اگر مطالب این كتاب در صحیفه خاطر مطالعه كننده آن ، نقش بندد و محتوای آن در ذهن او انعكاس یابد و هماره به مضامین آن توجه و عنایت كند می تواند گمشده مطلوب و منظور نهائی خود را در لابلای سطور آن بیابد.
مطالب كتاب مذكور با الهام و استنباط از گفتار الهی یعنی (قرآن كریم ) و استمداد از سخنان پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله ) و استعانت از بیان امامان و پیشوایان (علیهم السلام ) و كلام فرزانگان دین و دانش و حكماء راسخ و ژرف بین ، تنظیم شده است .
این نبشتار را (منیة المرید فی آداب المفید و المستفید) نام نهادم . درخواستم از خداوند متعال این است كه در سایه فضل و مرحمت عمیم و گسترده و كرم دیرین خود، عوائد و بهره های سودبخش آنرا نخست به خودم و سپس به افراد ویژه خاندان و دوستانم و همه افراد جامعه اسلامی نثار فرماید. و اجر و ثوابم را - به خاطر نگارش آن - فزونی بخشد، و بر شكوه و عظمت پاداشم بیفزاید، و گامهای صدق و اخلاصم را در روز حساب و جزاء استوار بدارد؛ چون او، وجودی بخشایشگر و بزرگوار است .
مطالب این كتاب در یك مقدمه و چند (چهار) باب و خاتمه (و تتمه ) تنظیم شده است .